Lectio: Chúa Nhật V Mùa Chay (C)

Chúa Giêsu gặp một người phụ nữ sắp bị ném đá

“Ai trong các ngươi sạch tội, hãy ném đá chị này trước đi!”

Lc 8:1-11

1.  Lời nguyện mở đầu

Lạy Chúa Giêsu, xin hãy sai Thần Khí Chúa đến giúp chúng con đọc Kinh Thánh với tâm tình mà Chúa đã đọc cho các môn đệ trên đường Emmau.   Trong ánh sáng của Lời Chúa, được viết trong Kinh Thánh, Chúa đã giúp các môn đệ khám phá ra được sự hiện diện của Thiên Chúa trong nỗi đau buồn về bản án và cái chết của Chúa.  Vì thế, cây thập giá tưởng như là sự kết thúc của mọi niềm hy vọng, đã trở nên nguồn gốc của sự sống và sự sống lại.

Xin hãy tạo sự thinh lặng trong chúng con để chúng con có thể lắng nghe tiếng Chúa trong sự Tác Tạo và trong Kinh Thánh, trong các sự kiện của đời sống hằng ngày và trong những người chung quanh, nhất là những người nghèo khó và đau khổ.  Nguyện xin Lời Chúa hướng dẫn chúng con để, giống như hai môn đệ từ Emmau, chúng con cũng sẽ được hưởng sức mạnh sự phục sinh của Chúa và làm chứng cho những người khác rằng Chúa đang sống hiện hữu giữa chúng con như nguồn gốc của tình anh em, công lý và hòa bình.  Chúng con cầu xin vì danh Chúa Giêsu, con của Đức Maria, Đấng đã mặc khải cho chúng con về Chúa Cha và đã gửi Chúa Thánh Thần đến với chúng con.  Amen.

 2.  Bài Đọc

a)  Chìa khóa dẫn đến bài đọc:

Bài Tin Mừng hôm nay dẫn đưa chúng ta đến một suy niệm về cuộc xung đột giữa Chúa Giêsu với các Kinh Sư và người Biệt Phái.  Bởi lời giảng dạy và cách hành động của Người, các luật sĩ và người Biệt Phái không ưa gì Chúa Giêsu.  Vì vậy, học tìm đủ mọi cách để buộc tội và trừ khử Người.  Họ dẫn đến trước mặt Người một người đàn bà bị bắt quả tang phạm tội ngoại tình để hỏi Người rằng họ có nên chiếu theo lề luật Môisen mà luật này dạy rằng hạng đàn bà như thế phải bị ném đá không.  Họ muốn khiêu khích Chúa Giêsu. Bằng cách làm ra vẻ như là những người quan tâm đến Lề Luật Môisen, họ đã dùng người đàn bà để tranh luận với Đức Giêsu.  Chuyện tương tự như thế đã thỉnh thoảng xảy ra.  Lấy cớ như là quan tâm đến Lề Luật Thiên Chúa, ba tôn giáo nhất thần:  Do Thái giáo, Kitô giáo và Hồi giáo đã lên án và sát hại nhiều người.  Điều này cũng còn tiếp tục cho đến ngày nay.  Dưới chiêu bài quan tâm đến Lề Luật Thiên Chúa, nhiều người đã bị tước mất sự hiệp thông và thậm chí còn bị loại trừ ra khỏi cộng đồng.  Lề Luật và phong tục đã được tạo ra để loại trừ và gạt ra ngoài lề một số loại người nhất định.

Khi chúng ta đọc đoạn Tin Mừng Gioan 8:1-11, chúng ta nên xem bản văn như là tấm gương phản chiếu lại chân dung của chính chúng ta.  Khi đọc, chúng ta hãy cố gắng lưu ý kỹ đến thái độ, lời nói và cử chỉ của những nhân vật trong câu chuyện:  các Kinh Sư, những người Biệt Phái, người đàn bà ngoại tình, Đức Giêsu và dân chúng.

b)  Phần phân đoạn văn bản để trợ giúp cho bài đọc:

Ga 8:1-2:  Chúa Giêsu vào trong đền thờ để giảng dạy cho đám đông

Ga 8:3-6a:  Các đối thủ của Chúa đến khiêu khích Người

Ga 8:6b:  Phản ứng của Chúa Giêsu, Người ngồi viết trên đất

Ga 8:7-8:  Hành động khiêu khích thứ hai, và phản ứng của Chúa Giêsu giống như lần thứ nhất

Ga 8:9-11:  Lời kết sau cùng

c) Tin Mừng: 

₁ Khi ấy, Chúa Giêsu lên núi cây dầu. ₂ Và từ sáng sớm, Người lại vào trong đền thờ. Toàn dân đến cùng Người, nên Người ngồi xuống và bắt đầu giảng dạy. ₃ Lúc đó, luật sĩ và biệt phái dẫn đến Người một thiếu phụ bị bắt quả tang phạm tội ngoại tình, và họ đặt nàng đứng trước mặt mọi người. ₄ Họ hỏi Chúa Giêsu: “Thưa Thầy, thiếu phụ này bị bắt quả tang phạm tội ngoại tình, ₅ mà theo luật Môsê, hạng phụ nữ này phải bị ném đá. Còn Thầy, Thầy dạy sao?” ₆ Họ nói thế có ý gài bẫy Người để có thể tố cáo Người. Nhưng Chúa Giêsu cúi xuống, bắt đầu lấy ngón tay viết trên đất. ₇ Vì họ cứ hỏi mãi, nên Người đứng lên và bảo họ: “Ai trong các ngươi sạch tội, hãy ném đá chị này trước đi”. ₈ Và Người ngồi xuống và lại viết trên đất. ₉ Nghe nói thế, họ rút lui từng người một, bắt đầu là những người nhiều tuổi nhất, và còn lại một mình Chúa Giêsu với người thiếu phụ vẫn đứng đó. ₁₀ Bấy giờ Chúa Giêsu đứng thẳng dậy và bảo nàng: “Hỡi thiếu phụ, những người cáo chị đi đâu cả rồi? Không ai kết án chị ư?” ₁₁ Nàng đáp: “Thưa Thầy, không có ai”. Chúa Giêsu bảo: “Ta cũng thế, Ta không kết tội chị. Vậy chị hãy đi, và từ nay đừng phạm tội nữa”.

3.  Giây phút thinh lặng cầu nguyện:

Để Lời Chúa có thể thấm nhập và soi sáng đời sống chúng ta.

4.  Một vài câu hỏi gợi ý:

Để giúp chúng ta trong phần suy gẫm cá nhân.

a)  Điểm nào trong bản văn đã làm bạn cảm động hoặc hài lòng nhất?  Tại sao?

b)  Có một số người và nhóm người xuất hiện trong câu chuyện này.  Họ nói gì và làm gì?

c)  Bạn hãy thử đặt mình vào trong tình cảnh của người phụ nữ:  người đàn bà đã cảm thấy như thế nào?

d)  Tại sao Chúa Giêsu lại bắt đầu lấy ngón tay viết trên đất?

e)  Cộng đoàn chúng ta có thể và phải làm gì để đón tiếp những kẻ bị hắt hủi?

5.  Ý chính của bài đọc 

Dành cho những ai muốn đào sâu vào trong chủ đề

 a)  Bối cảnh văn học:  

Các học giả cho rằng Tin Mừng của Gioan tăng trưởng dần dần, có nghĩa là, nó được viết từng đoạn một.  Sau một thời gian, cho đến cuối thế kỷ thứ nhất, các thành viên của cộng đoàn Gioan tại Tiểu Á, nhớ lại và thêm các chi tiết vào các sự kiện trong cuộc đời của Chúa Giêsu.  Một trong những sự kiện này, mà một số chi tiết đã được thêm vào, là đoạn Tin Mừng của chúng ta, câu chuyện về một người phụ nữ sắp sửa bị ném đá (Ga 8:1-11).  Trước đoạn Tin Mừng của chúng ta một chút, Đức Giêsu đã nói:  “Ai khát, hãy đến với Ta, ai tin vào Ta, hãy đến mà uống!” (Ga 7:37).  Lời tuyên bố này đã gây ra nhiều cuộc tranh luận (Ga 7:40-53).  Thậm chí những người Biệt Phái còn chế nhạo dân chúng, coi họ là ngu dốt vì tin vào Đức Giêsu.  Ông Nicôđêmô đã phản ứng lại, nói với họ rằng:  “Lề Luật của chúng ta có cho phép kết án ai, trước khi nghe người ấy và biết người ấy làm gì không?” (Ga 7:51-52).  Sau đoạn Tin Mừng này, chúng ta sẽ gặp một lời tuyên bố khác của Chúa Giêsu:  “Ta là ánh sáng thế gian!” (Ga 8:12), một lần nữa lại gây ra cuộc tranh luận giữa những người Do Thái.  Câu chuyện người đàn bà mà Lề Luật sẽ kết án, nhưng lại được tha thứ bởi Chúa Giêsu (Ga 8:1-11), được lồng vào giữa hai lời tuyên bố này và các cuộc tranh luận sau đó của họ.  Những câu tuyên bố trước và sau này, cho thấy rằng câu chuyện đã được đưa vào đây để tỏa sáng về chân lý rằng Đức Giêsu, là ánh sáng thế gian, soi sáng đời sống người ta và áp dụng Lề Luật tốt đẹp hơn so với những người Biệt Phái.

b)  Lời bình luận về văn bản:

Ga 8:1-2:  Chúa Giêsu và đám đông dân chúng

Sau cuộc tranh luận được ghi lại tại cuối chương 7 (Ga 7:37-52), ai nấy trở về nhà mình (Ga 7:53).  Đức Giêsu không có nhà trong thành Giêrusalem, vì vậy Người đi lên Núi Cây Dầu.  Người tìm thấy một khu vườn nơi mà Người có thể qua đêm ở đó trong cầu nguyện (Ga 8:1).  Qua hôm sau, vừa tảng sáng, Chúa Giêsu trở lại đền thờ lần nữa.  Đám đông dân chúng kéo đến gần để lắng nghe.  Thông thường, đám đông ngồi thành vòng tròn xung quanh Chúa Giêsu khi Người giảng dạy.  Mà Chúa Giêsu đã giảng dạy điều gì?  Bất cứ là điều gì đi chăng nữa, nó phải là tuyệt vời thích thú lắm bởi vì đám đông đã đến đó trước lúc bình minh mà lắng nghe Người!

Ga 8:3-6a:  Hành động khiêu khích của các đối thủ của Chúa

Đột nhiên, các Kinh Sư và người Biệt Phái đi đến và mang theo một người đàn bà bị bắt quả tang phạm tội ngoại tình.  Họ đặt nàng ở giữa trước mặt Chúa Giêsu và đám đông dân chúng.  Chiếu theo Lề Luật Môisen, người đàn bà này phải bị ném đá (Lv 20:10; Đnl:22:22,24).  Họ hỏi:  “Thưa Thầy, thiếu phụ này bị bắt quả tang phạm tội ngoại tình, và theo Luật Môisen ra lệnh cho chúng tôi phải ném đá hạng phụ nữ này.  Còn Thầy, Thầy dạy sao?”  Đây là một hành động khiêu khích, một cái bẫy.  Nếu Chúa Giêsu nói:  “ Hãy làm theo Lề Luật”, thì các Kinh Sư sẽ nói với đám đông dân chúng:  ông này chẳng tốt lành gì như người ta tưởng vì ông ấy đã ra lệnh cho người đàn bà này phải chết.  Nếu Chúa Giêsu đáp:  “Đừng giết nàng ta”, thì họ sẽ nói:  “Ông này cũng chẳng tốt lành gì như vẻ bề ngoài vì ông ta đã không tuân giữ Lề Luật Môisen!”  Dưới danh nghĩa trung thành với Thiên Chúa, họ thao tác Lề Luật Môisen và sử dụng người phụ nữ để cáo buộc Chúa Giêsu.

Ga 8:6b:  Phản ứng của Chúa Giêsu:  Người ngồi viết trên đất

Tình cảnh này giống như một cái bẫy sập chắc chắn.  Nhưng Chúa Giêsu chẳng sợ hãi, cũng chẳng lo lắng.  Trái lại là đàng khác.  Một cách lặng lẽ, như một người làm chủ tình hình, Người ngồi xuống và bắt đầu lấy ngón tay viết trên đất.  Hành động viết trên đất có ý nghĩa gì?  Có người nghĩ rằng Chúa Giêsu đang viết tội lỗi của những kẻ đang cáo buộc.  Một số người khác cho rằng đó chỉ là dấu hiệu của người đang làm chủ tình hình và không màng đến những lời cáo buộc của kẻ khác.  Nhưng đây cũng có thể chỉ là một hành động tượng trưng, sự ám chỉ đến một điều gì đó phổ quát hơn nhiều.  Nếu bạn viết một chữ gì đó trên đất, thì qua sáng hôm sau nó sẽ không còn nữa, sẽ bị gió hoặc mưa cuốn đi, mất hút!  Chúng ta thấy một sự ám chỉ tương tự trong sách tiên tri Giêrêmia, trong đó chúng ta đọc thấy rằng tên của các thuộc tính của Thiên Chúa thì được viết trên đất, có nghĩa là chúng không có tương lai. Gió và mưa sẽ cuốn trôi chúng đi (xem Gr 17:13).  Có lẽ Đức Giêsu đang nói cho những kẻ xung quanh Người:  tội lỗi mà các ngươi đã cáo buộc người phụ nữ này, thì đã được Thiên Chúa tha thứ khi Ta đang viết những chữ này trên đất.  Từ giờ trở đi, những tội này sẽ không còn được nhớ đến!

Ga 8:7-8:  Hành động khiêu khích thứ hai, và phản ứng của Chúa Giêsu tương tự như lần thứ nhất

Đối diện với thái độ yên lặng này của Chúa Giêsu, thì chính những kẻ đối đầu lại trở nên lo lắng.  Họ cố nài và muốn biết ý kiến của Chúa Giêsu.  Khi ấy, Đức Giêsu đứng lên và bảo họ:  “Ai trong các ngươi sạch tội, thì hãy ném đá chị này trước đi!”  Và Người ngồi xuống lại viết trên mặt đất.  Người không tham dự vào cuộc tranh luận vô ích và không kết quả liên quan đến Lề Luật, bởi vì, trong thực tế, vấn đề nằm ở nơi khác.  Chúa Giêsu xoay chuyển tâm điểm của cuộc thảo luận.  Thay vì để cho ngọn đèn của Lề Luật bị tập trung vào người phụ nữ để lên án nàng, Người đề nghị các đối thủ của mình tự nghiệm xét bản thân mình dưới ánh sáng của những gì Lề Luật Môisen đòi hỏi nơi họ.  Chúa Giêsu không thảo luận những chữ trong Lề Luật.  Người tranh luận và lên án thái độ xấu xa của những kẻ lợi dụng dân chúng và Lề Luật để thủ đắc riêng cho họ, những điều trái ngược với Thiên Chúa, tác giả của Lề Luật.

Ga 8:9-11:  Lời kết sau cùng:  Chúa Giêsu và người phụ nữ

Câu trả lời của Chúa Giêsu làm cho đối phương bối rối.  Những người Biệt Phái và Kinh Sư bẽ mặt rút lui từng người một, “bắt đầu với người lớn tuổi nhất”.  Trái ngược với những gì họ đã toan tính xảy ra.  Kẻ bị lên án bởi Lề Luật không phải là người đàn bà mà là những kẻ tin rằng mình là kẻ trung thành với Lề Luật.  Cuối cùng, chỉ còn lại một mình Chúa Giêsu với người thiếu phụ.  Đức Giêsu đứng dậy, và bảo nàng rằng:  “Hỡi chị, những người cáo chị đi đâu cả rồi?  Không ai kết án chị ư?”  Nàng đáp:  “Thưa Thầy, không có ai!”  Đoạn Chúa Giêsu bảo nàng:  “Ta cũng thế, Ta không kết tội chị.  Vậy chị hãy đi và từ nay đừng phạm tội nữa!”  Chúa Giêsu sẽ không để cho bất cứ ai dùng Lề Luật Thiên Chúa để lên án anh chị em mình, khi mà chính người ấy cũng là kẻ tội lỗi.  Bất kỳ ai có cái đà trong mắt mình thì không thể cáo buộc người khác có cái dằm trong mắt họ.  “Hỡi kẻ giả hình, hãy lấy cái xà khỏi mắt ngươi trước đã, rồi sẽ thấy rõ, để lấy cái rác trong con mắt người anh em!” (Lc 6:42).

Câu chuyện này, hay hơn bất cứ bài giảng nào khác, cho thấy rằng Chúa Giêsu là ánh sáng thế gian (Ga 11:12) Đấng tỏ lộ sự thật.  Nó phơi bày ra ánh sáng những chuyện riêng tư thầm kín nhất trong một người.  Trong ánh sáng Lời Chúa Giêsu, những kẻ có vẻ tự cho mình là người bảo vệ Lề Luật Chúa thì lại bị cho thấy là kẻ đầy tội lỗi.  Họ nhận ra điều này và rút lui từng người một, bắt đầu bằng người lớn tuổi nhất.  Và người phụ nữ, bị cho là tội lỗi và đáng bị án tử, đứng trước mặt Chúa Giêsu, thì được tha tội, được cứu chuộc, được làm cho xứng đáng (xem Ga 3:19-21).  Hành động của Chúa Giêsu mang lại cho nàng một cuộc sống mới và phục hồi phẩm giá của nàng là người phụ nữ và là con của Thiên Chúa.

c)  Phần phụ chú:

Lề Luật liên quan đến phụ nữ trong Cựu Ước và phản ứng của dân chúng

Từ thời các tiên tri Étra và Nê-hê-mia, xu hướng chính thức là gạt bỏ phụ nữ ra khỏi mọi hoạt động nơi công cộng và xem họ là không thích hợp để thực hiện bất kỳ chức năng nào trong xã hội, ngoại trừ việc làm vợ và làm mẹ.  Điều mà góp phần rất lớn cho việc gạt bỏ người phụ nữ ra ngoài lề xã hội chính là lề luật thanh khiết.  Người phụ nữ bị xem là bất tịnh bởi vì làm mẹ, làm vợ và làm con gái, vì là phái nữ.  Bởi vì làm mẹ:  khi mới ở cữ, nàng đã trở thành ô uế (Lv 12:1-5).  Vì là con gái:  khi sinh con trai, người đàn bà bị coi là ô uế trong bốn mươi ngày (Lv 12:2-4); tệ hơn nữa, khi sinh con gái, nàng bị coi là ô uế trong thời gian tám mươi ngày! (Lv 12:5).  Vì làm vợ:  sự quan hệ tình dục làm cho cả người vợ lẫn người chồng trở thành ô uế cả ngày (Lv 15:18).  Bởi vì là phụ nữ:  việc kinh nguyệt đã làm người phụ nữ trở nên ô uế suốt một tuần lễ và làm lây những người khác cũng trở thành ô uế.  Bất cứ ai chạm vào một người phụ nữ trong thời kỳ kinh nguyệt thì phải trải qua một nghi thức thanh tẩy (Lc 15:19-30).  Không thể nào một người phụ nữ có thể che dấu sự ô uế của mình, bởi vì lề luật bắt buộc người khác phải tố giác nàng (Lv 5:3).  Lề luật này khiến cho cuộc sống thường nhật trong nhà không thể chịu nổi.  Bảy ngày trong mỗi tháng, người mẹ trong gia đình không được phép nằm trên giường hay ngồi trên ghế, lại càng không được đụng chạm vào chồng con để cho họ không bị lây ô uế!  Lề luật này là hệ quả của trạng thái tâm lý, theo đó thì người phụ nữ bị xem là thấp kém hơn so với đàn ông.  Có một số ý kiến nói rằng điều này cho thấy sự kỳ thị đối với người phụ nữ (Hc 42:9-11; 22:3).  Việc gạt ra ngoài lề trở thành như thế bởi vì phụ nữ bị coi là nguồn gốc tội lỗi và sự chết và là nguyên nhân của tất cả các sự dữ (Hc 25:24; 42:13-14)  Vì vậy, các đặc quyền và sự chi phối của người đàn ông trên người phụ nữ vẫn tiếp tục được duy trì.

Trong bối cảnh thời đại, tình trạng người phụ nữ trong thế giới của Kinh Thánh thì chẳng khá hơn hay tồi tệ hơn so với những người khác.  Đó là nền văn hóa chung.  Thậm chí ngày nay, vẫn còn có nhiều kẻ tiếp tục sống theo lối suy nghĩ này.  Nhưng thời nay cũng giống như trước đây, từ lúc bắt đầu lịch sử Kinh Thánh, luôn luôn có những người chống đối lại việc hắt hủi này đối với giới phụ nữ, đặc biệt là sau thời gian lưu đày, lúc người phụ nữ dân ngoại, bị coi là thành phần nguy hiểm, đã bị đuổi đi (xem Et 9:1-3; 10:1-3).  Sự phản kháng của phụ nữ đã gia tăng khi việc hắt hủi họ ở lúc tồi tệ nhất.  Trong một số sách khôn ngoan, chúng ta khám phá ra tiếng nói của sự phản kháng đó:  sách Diễm Ca, sách Rút, sách Giu-đi-tha, sách Ét-thơ.  Trong những sách này, người phụ nữ không xuất hiện như các bà mẹ hay người vợ, mà như là những người có thể dùng vẻ đẹp và nữ tính của họ để tranh đấu cho quyền lợi của người nghèo khó và do đó để bảo vệ cho Giao Ước của dân chúng.  Những người này không chiến đấu vì đền thờ, cũng không vì lề luật trừu tượng, mà là vì đời sống của dân chúng.

Việc đối kháng của phụ nữ chống lại việc loại bỏ họ tìm thấy tiếng vang và đáp ứng từ Chúa Giêsu. Dưới đây là một số câu chuyện về phản ứng của Chúa Giêsu đối với phụ nữ:

*  Cô gái điếm:  Chúa Giêsu tiếp đón và bênh vực chị ta trước mặt các người Biệt Phái (Lc 7:36-50).

*  Chúa Giêsu bầu chữa người phụ nữ còng lưng trước mặt vị trưởng hội đường (Lc 13:10-17).

*  Người đàn bà bị coi là ô uế được đón tiếp không lời trách cứ và được chữa lành (Mc 5:25-34).

*  Người phụ nữ Samaritanô, bị coi là kẻ lạc giáo, là người đầu tiên nhận lãnh được bí mật của Chúa Giêsu rằng Người chính là Đấng Mêssia (Ga 4:26).

*  Người phụ nữ dân ngoại nhận được sự chữa lành của Chúa Giêsu và bà giúp Chúa khám phá ra sứ vụ của mình (Mc 7:24-30).

*  Các bà mẹ có con nhỏ, bị xua đuổi bởi các môn đệ, được chào đón bởi Chúa Giêsu (Mt 19:13-15).

*  Phụ nữ là những người đầu tiên mục kích Chúa Giêsu sống lại (Mt 28:9-10; Ga 20:16-18).

6.  Thánh Vịnh 36 (35)

Lòng nhân từ của Thiên Chúa sẽ lột mặt nạ bọn đạo đức giả

Tội ác thì thào trong thâm tâm kẻ dữ;
hắn không thấy cần phải kính sợ Chúa Trời.

Hắn tự cao tự đại, nên chẳng thấy tội mình mà chê ghét.
Lời nói toàn xảo quyệt dối gian,
hết lẽ khôn ngoan, hết điều lương thiện!
Nằm trên giường, hắn bày ra chước độc mưu thâm,
hắn đứng lỳ trên nẻo đường bất hảo,
không còn chê ghét việc gian tà.

Lạy CHÚA, tình thương Ngài cao ngất trời xanh,
lòng thành tín vượt ngàn mây biếc.
Công lý của Ngài như đỉnh núi Thái Sơn,
quyết định của Ngài tựa vực sâu thăm thẳm.

Lạy CHÚA, Ngài tế độ con người và súc vật.
Lạy Thiên Chúa, tình thương Ngài quý trọng biết bao!
Phàm nhân tìm bóng Ngài trú ẩn.
Họ được no say yến tiệc nhà Ngài,
nơi suối hoan lạc, Ngài cho uống thoả thuê.
Ngài quả là nguồn sống,
nhờ ánh sáng của Ngài, chúng con được nhìn thấy ánh sáng.
Xin hằng thương những kẻ biết Ngài,
và hằng xử công minh với những ai có lòng ngay thẳng.
Đừng để quân ngạo mạn giày xéo thân này
và phường độc dữ đánh đuổi con đi.
Kìa bọn làm điều ác đã nhào xuống cả,
ngã quỵ rồi, không chỗi dậy nổi đâu.

7.  Lời Nguyện Kết

Lạy Chúa Giêsu, chúng con xin cảm tạ Chúa về Lời Chúa đã giúp chúng con hiểu rõ hơn ý muốn của Chúa Cha.  Nguyện xin Thần Khí Chúa soi sáng các việc làm của chúng con và ban cho chúng con sức mạnh để thực thi Lời Chúa đã mặc khải cho chúng con.  Nguyện xin chúng con, trở nên giống như Đức Maria, thân mẫu Chúa, không những chỉ lắng nghe mà còn thực hành Lời Chúa.  Chúa là Đấng hằng sống hằng trị cùng với Đức Chúa Cha trong sự hiệp nhất với Chúa Thánh Thần đến muôn thuở muôn đời.  Amen.

——————————————–